Trung Quốc và Hoa Kỳ nối lại đàm phán nhằm hạ nhiệt căng thẳng thương mại

Các quan chức cấp cao của Mỹ và Trung Quốc đã có cuộc gặp mang tính bước ngoặt tại thủ đô Kuala Lumpur (Malaysia) vào ngày thứ Bảy, nhằm xoa dịu căng thẳng thương mại đang leo thang và tạo tiền đề cho cuộc gặp trực tiếp giữa hai nhà lãnh đạo vào tuần tới.

Tham dự cuộc thảo luận là Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent và Đại diện Thương mại Jamieson Greer, phía Trung Quốc có Phó Thủ tướng Hà Lập Phong (He Lifeng) cùng nhà đàm phán thương mại Lý Thành Cương (Li Chenggang). Cuộc gặp được tổ chức tại tòa tháp Merdeka 118 — công trình cao thứ hai thế giới, biểu tượng cho khát vọng vươn lên của châu Á trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt.

Bối cảnh căng thẳng leo thang

Cuộc thảo luận diễn ra trong bối cảnh đặc biệt nhạy cảm. Trước đó, Tổng thống Donald Trump đã đe dọa áp mức thuế lên tới 100% đối với hàng hóa Trung Quốc kể từ ngày 1/11, sau khi Bắc Kinh quyết định siết chặt xuất khẩu nam châm và khoáng sản đất hiếm — những nguyên liệu chiến lược đối với nhiều ngành công nghiệp trọng yếu toàn cầu.

Căng thẳng leo thang đang đe dọa phá vỡ thỏa thuận tạm thời mà Bessent, Greer và Hà Lập Phong đã kiên trì vun đắp qua bốn vòng đàm phán kể từ tháng 5. Washington gần đây tiếp tục làm nóng mặt trận thương mại khi mở rộng danh sách đen, bổ sung hàng nghìn doanh nghiệp Trung Quốc bị cấm mua sản phẩm của Mỹ. Đáp trả, Bắc Kinh tuyên bố sẽ hạn chế xuất khẩu đất hiếm ra toàn cầu kể từ ngày 10/10.

Phía chủ nhà Malaysia cùng hai phái đoàn Mỹ – Trung đều giữ kín nội dung các cuộc trao đổi, và đến nay vẫn chưa rõ liệu họ có công bố bất kỳ kết quả cụ thể nào với báo chí hay không.

Chuẩn bị cho cuộc gặp cấp cao

Mục tiêu của các quan chức là mở đường cho cuộc gặp giữa Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình, dự kiến diễn ra vào thứ Năm tới bên lề hội nghị thượng đỉnh kinh tế tại Hàn Quốc — nơi các nhà lãnh đạo khu vực Thái Bình Dương sẽ cùng hội tụ.

Cuộc đối thoại giữa hai nhà lãnh đạo được kỳ vọng sẽ xoay quanh khả năng tạm hoãn các mức thuế mới, nới lỏng hạn chế về công nghệ, đồng thời thúc đẩy Trung Quốc nối lại việc nhập khẩu đậu tương Mỹ.

Ngay trước khi các cuộc đàm phán tại Kuala Lumpur khởi động, ông Trump đã rời Washington để bắt đầu chuyến công du châu Á. Phát biểu với báo chí trước giờ khởi hành, ông tiết lộ một số chủ đề trọng tâm sẽ được đưa ra thảo luận với ông Tập, trong đó có “tác động đối với nông dân Mỹ do Trung Quốc ngừng mua đậu tương”.

Tổng thống Mỹ cũng cho biết vấn đề Đài Loan — hòn đảo tự trị mà Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền — sẽ được đề cập trong cuộc gặp, nhưng ông khẳng định “chưa có kế hoạch thăm Đài Loan”.

Nỗ lực ngăn thương chiến tái bùng phát

Hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang nỗ lực tránh để cuộc chiến thuế quan một lần nữa leo thang lên đỉnh điểm.

Khi Bessent và Greer lần đầu gặp các đối tác Trung Quốc tại Geneva hồi tháng 5, hai bên đã đạt được một thỏa thuận “tạm dừng 90 ngày”. Thỏa thuận này giúp Mỹ hạ mức thuế xuống khoảng 55%, Trung Quốc giảm về 30%, đồng thời khôi phục dòng chảy của nguồn cung nam châm đất hiếm — một nguyên liệu chiến lược. Sau đó, hai bên tiếp tục gia hạn thỏa thuận trong các cuộc họp ở London và Stockholm, với thời hạn kết thúc vào ngày 10/11.

Tuy nhiên, đến cuối tháng 9, cục diện bắt đầu rạn nứt. Bộ Thương mại Mỹ mở rộng quy định, tự động đưa vào danh sách đen mọi doanh nghiệp có hơn 50% cổ phần thuộc sở hữu của các công ty đã bị cấm trước đó. Động thái này khiến hàng nghìn doanh nghiệp Trung Quốc mới bị chặn tiếp cận hàng hóa Mỹ.

Phản ứng lại, Bắc Kinh ban hành quy định kiểm soát xuất khẩu đất hiếm mới vào ngày 10/10, nhằm ngăn vật liệu này được sử dụng trong lĩnh vực quốc phòng.

Ông Bessent và Greer mô tả bước đi của Trung Quốc là “nỗ lực giành quyền kiểm soát chuỗi cung ứng toàn cầu”, đồng thời khẳng định Mỹ cùng các đồng minh sẽ không chấp nhận những giới hạn này. Theo một số nguồn tin, chính quyền Trump đang cân nhắc thắt chặt hơn nữa việc xuất khẩu sang Trung Quốc, bao gồm cả máy tính xách tay và động cơ phản lực.

Washington tiếp tục gia tăng áp lực vào thứ Sáu khi Bộ Thương mại Mỹ mở cuộc điều tra mới, xem xét liệu Trung Quốc có vi phạm các cam kết trong thỏa thuận thương mại “Giai đoạn Một” năm 2020 hay không — thỏa thuận từng giúp chấm dứt cuộc chiến thương mại trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump.

SN_Nour